Przeszłe i teraźniejsze to album ukazujący Iłżę na fotografiach dawnych i współczesnych. Obrazy miasta zostały zestawione w pary przedstawiające to samo miejsce, ale w różnym czasie – w przeszłości i teraźniejszości. Fotografie „dawne” pochodzą z drugiej połowy XX wieku, od początku lat 50. do końca lat 70. Najmłodsza została wykonana w 1986 roku. Zdjęcia te znajdują się w zbiorach Muzeum Regionalnego w Iłży oraz w kolekcjach prywatnych. Współczesne fotografie wykonał w latach 2019–2021 Jan Noszczyk, fotograf urodzony w Iłży, który od kilku lat uwiecznia wygląd oraz unikalne wartości miasta i otaczającej go przyrody. Autor zdjęć, dokumentując współczesne oblicze Iłży, szukał tych samych miejsc, w których stali jego poprzednicy.
Publikację wydał Urząd Miejski w Iłży z okazji 780-lecia powstania miasta oraz 200-lecia pierwszego opisu, jakiego dokonał burmistrz Iłży. Rok 1239, jako moment otrzymania przywileju lokacyjnego, jest datą umowną, ale powszechnie przyjętą jako rok założenia miasta Iłży. Do niego też nawiązywały przeszłe pokolenia, organizując w 1989 roku uroczyste obchody 750-lecia nadania praw miejskich.
Autorzy albumu podjęli próbę opisu miasta za pomocą zestawienia fotografii dawnych ze współczesnymi, żeby ukazać zmiany, jakie nastąpiły w przestrzeni miasta w ostatnim półwieczu. Album jest wydawnictwem źródłowym prezentującym archiwalne zdjęcia ze zbiorów iłżeckiego muzeum oraz kolekcjonerów prywatnych. Prawie wszystkie fotografie publikowane są po raz pierwszy. Album pełni rolę przewodnika turystycznego. Uświadamia także mieszkańcom Iłży ich wpływ na atmosferę miasta i jego krajobraz kulturowy. Jest również pewnego rodzaju notatnikiem z wolnym miejscem do zapisywania po prawej stronie.
Krótkie opisy przy fotografiach są jednocześnie komentarzami do historii Iłży. Ich lapidarność ma przede wszystkim zaciekawić odbiorcę dziejami miasta. Zdjęcia zostały ułożone według klucza wyznaczającego drogę do poznawania Iłży. Ostatnim punktem tej wędrówki jest paradoksalnie kolebka Iłży, czyli wczesnośredniowieczne grodzisko symbolizujące miejsce, gdzie wszystko się zaczęło. To publikacja, która umożliwia podróż zarówno w czasie, jak i przestrzeni.
